In de afgelopen maanden zijn er steeds vaker mensen met blaasproblemen, oxaalzuur-afbraakproblemen en verhoogde zonuline waarden in de praktijk opgedoken. Interessant genoeg is er in de literatuur ook steeds meer bekend in combinatie met diverse triggers voor de darm. Wil jij ook weten wat het effect van oxaalzuur is voor jouw klant en hoe die schade aan de nieren kunnen toebrengen? Wil je ook voedingstips voor je klanten zodat je die beter kunt helpen? Laat je verrassen.
Stroeve tanden na rabarber of spinazie?
Het bekendst zijn de rabarber en de spinazie. Dat zijn de groenten (of planten) die een hoog gehalte aan oxaalzuur bevatten. Oxalaat/oxaalzuur is een eenvoudige chemische verdedigingsstof voor planten en bindt zich aan andere mineralen zoals natrium, kalium, magnesium en calcium. Wanneer dit gebeurt, creëert het kleine kristallen die tot allerlei problemen kunnen leiden. Hierdoor ontstaan bijvoorbeeld nierstenen, buikpijn, diarree en spier- of gewrichtspijn. Daarnaast is het heel belangrijk je te realiseren dat die specifieke mineralen dan NIET gebruikt kunnen wordenvoor onder andere botopbouw en hartspierontspanning.
Hoe bereidde jouw oma rabarber?
Vroeger werd bij de bereiding van rabarber krijt en room en/of kaas aan spinazie toegevoegd. Zowel het krijt als de room en kaas zijn rijk aan calcium, dat zich dan bindt aan het oxaalzuur.
Als er geen binding plaats vindt door een tekort aan calcium in de voeding, kan het oxaalzuur worden opgenomen in het bloed en kunnen er nierstenen ontstaan. Voor mensen met darmaandoeningen (gastro-intestinale – GI) , vooral bij mensen met een malabsorptie, darmresecties en ontstekingen in de darm (IBD) is het ontstaan van nierstenen duidelijk hoger.
Andere oxaalrijke producten zijn ook zoete aardappel en Quinoa. In het algemeen ook de granen, grassen, teff, sojameel, boekweit, amarant, cashewnoten, chiazaad, amandelen en bladgroenten (bijv. postelein, spinazie, rabarber, bietenblad)
Wat je dan wel kunt eten is: pecannoten, walnoten, pompoenpitten (geroosterd), andijvie, bloemkool, broccoli, champignons, courgette, ijsbergsla, komkommer, kool, lente-ui, paksoi, pompoen, radijs, Romaine sla/Romana sla, rucola, uien, zuurkool, veldsla. Om maar een aantal opties te noemen.
Alleen kijken naar het hoge gehalte aan oxaalzuur en dat mijden is niet voldoende, vooral de optelsom van alle oxaalzuur in de voeding op een dag is van belang. Daarin is het goed om zo veel mogelijk variatie toe te passen in je voeding: per dag en ook per week.
Wist je dat oxaalzuur ook door ons zelf in het lichaam wordt gemaakt?
Uit onderzoek blijkt dat bij mensen elke dag ongeveer 60 mg vitamine C (ascorbinezuur=AA) wordt afgebroken in het lichaam en dit moet minimaal worden vervangen door de inname van 70 mg bij vrouwen en 90 mg bij mannen om een optimale gezondheid en vitamine C-evenwicht te behouden. Vitamine C wordt op een niet-enzymatische wijze afgebroken tot deels oxalaat.
Het vermoeden is dat dit ongeveer 30 mg endogeen (van binnenuit) oxaalzuur kan zijn. Geschat werd dat dit 10-25 mg zou zijn. Uit onderzoek blijkt ook dat bij bewaring van spinazie bij 4°C gedurende 2 weken bijvoorbeeld een derde van de vitamine C verloren gaat. Omdat de vitamine C in voedsel afbreekt, kan dit de hoeveelheid oxalaat verhogen in de voeding die je eet.
Naast dat in groenten de vitamine C afbraak kan leiden tot oxaalzuur, kan een grote hoeveelheid en het langdurige inname van vitamine C kan zeer nadelig zijn. Denk aan 1000 mg tot 10.000 g per dag, vooral omdat de darm ongeveer 200 mg per keer kan opnemen, daarna neemt de absorptie af. Dit leidt tot een verhoogde uitscheiding van oxalaat in de urine. Dus liever verdeeld over de dag en in kleinere doseringen vitamine C gebruiken. Voorkeur gaat naar de natuurlijke bron, namelijk groenten en fruit.
Problemen in de nieren door oxalaat?
In een onderzoek naar het effect van calciumoxalaat op de nieren bleek er sprake te zijn van zwelling van het nierweefsel, verhoogde celdood van de niertubulaire epitheelcellen (tubule = de cellen rond de glomerulus die een filterfunctie hebben) en activeren van verschillende oxidatie (ROS) en ontstekingsroutes (NF-KB).
Als de cellen van de tubuli kapot gaan dan ontstaat er een ontsteking en dit activeert het immuunsysteem. Het bloed dat aangevoerd wordt bevat afvalstoffen en voedingsstoffen. Zwelling van het nierweefel betekent dat de cellen uitelkaar gaan waardoor er een minder goede filtratie plaatsvindt, er kunnen grotere deeltjes door de nier (glomerulus) in de urine komen. Denk o.a. aan eiwitten of glucose, wat ongewenst is.
Oxidatieve stress (ROS) kan het gevolg zijn, om dit te neutraliseren zijn anti-oxidanten nodig. O.a. vitamine C, vitamine E en glutathion. Dan is het wel van belang dat er geen genetische knelpunten zijn de oxidatieve stress aan te kunnen pakken, zoals goed aankunnen maken van glutathion – dan is een genetische of DNA test van belang om meer inzicht hierin te krijgen.
Daarnaast kunnen er Calciumoxalaat stenen ontstaan als het oxaalzuur in het bloed (in de nier – bij heropname) met het calcium gaat binden.
Hoe kan je het ongewenste effect van oxaalzuur beperken?
- Goede variatie in soorten groenten en andere voedingsmiddelen door de week.
- Niet te veel voeding die te hoog in oxalaat zijn op dezelfde dag gebruiken.
- Oxaalrijke voeding combineren met calciumrijke voeding om de oxaalzuur goed te kunnen binden zodat het via de ontlasting je voeding verlaat.
Denk hierbij aan noten die laag in oxaalzuur zitten en hoog in calcium, zoals walnoten, pecan noten, macadamia noten en sesamzaad (gepeld). Zuivel past in onze visie niet in de basisvoeding, vooral niet als het aanpakken van klachten het doel is. - Zorgen voor voeding met veel magnesium en kalium waardoor de zuurtegraad op orde blijft en de vorming van de kristallen kan worden voorkomen. Dat betekent veel groenten in alle variaties.
- Daarbij is voldoende vocht, zo’n 2-3 liter met mineralen in de vorm van aloë vera, komkommer, munt, gember, citroen(sap) van groot belang.
Wil je meer weten over oxaalzuur en andere triggers in de voeding? In onze opleiding besteden we er aandacht aan.
Gebruikte literatuur:
- Ming S, Tian J, Ma K, Pei C, Li L, Wang Z, Fang Z, Liu M, Dong H, Li W, Zeng J, Peng Y, Gao X. Oxalate-induced apoptosis through ERS-ROS-NF-κB signalling pathway in renal tubular epithelial cell. Mol Med. 2022 Aug 3;28(1):88. doi: 10.1186/s10020-022-00494-5. PMID: 35922749; PMCID: PMC9347104.
- Knight J, Madduma-Liyanage K, Mobley JA, Assimos DG, Holmes RP. Ascorbic acid intake and oxalate synthesis. Urolithiasis. 2016 Aug;44(4):289-97. doi: 10.1007/s00240-016-0868-7. Epub 2016 Mar 22. PMID: 27002809; PMCID: PMC4946963.
- Baltazar P, de Melo Junior AF, Fonseca NM, Lança MB, Faria A, Sequeira CO, Teixeira-Santos L, Monteiro EC, Campos Pinheiro L, Calado J, Sousa C, Morello J, Pereira SA. Oxalate (dys)Metabolism: Person-to-Person Variability, Kidney and Cardiometabolic Toxicity. Genes (Basel). 2023 Aug 29;14(9):1719. doi: 10.3390/genes14091719. PMID: 37761859; PMCID: PMC10530622.
Jolanda Dorenbos en Annette ter Heijden zijn allebei orthomoleculair therapeuten (kPNI) en zijn co-auteurs van respectievelijk ‘Oersterk eten, ‘Koken Zonder Pakjes’ en ‘Proef je Roots.’De Opleiding DarmExpert is ontstaan uit de beide zelfstandige praktijken Oervitaal en FysikosVoeding. Om meer en effectiever kennis te kunnen delen met anderen is de opleiding DarmExpert opgericht.
Deze weblog mag worden hergebruikt onder vermelding van bron: Annette ter Heijden, auteur “Koken Zonder Pakjes” en “Proef je Roots” en Jolanda Dorenbos co-auteur “Oersterk eten”. Deze blog is opgesteld ten behoeve van de Geaccrediteerde opleiding ‘DarmExpert’.